Ese ano o colexio oficial de Farmacéuticos de Lugo quixo forma parte da festa e a súa achega foi un documento, que colgaron na súa web oficial, co título “Arde Lucus: a farmacia” e no que se falaba de temas como: os profesionais do medicamento en Roma, medicamentos utilizados polos romanos, ferramentas de traballo, profesionais da farmacia e fármacos populares en Roma. Todos o que estiveron interesados en ler este documento puidérono facer en: www.coflugo.org.

Unha das novidades máis importantes deste ano foi a creación do Senatus Lucus Augusti, que estivo a cargo de Nasdrovia Producións. No Senado puideron participar homes maiores de dezaoito anos, pero era preferible que fosen maiores de trinta e cinco. A finalidade do Senado era dobre. Por unha banda, dar relevancia a unha das institucións máis importantes do goberno romano; por outro, a de potenciar que os homes teñan máis participación na festa. Todo o que se apuntou para ser senador tivo que realizar uns talleres, que foron gratuítos, nos que á parte do aspecto teatral, impartíronse coñecementos de distintos aspectos da vida romana. Como ben é sabido, na antiga Roma só eran homes os que actuaban no teatro e con esta actividade quíxose facer unha representación o máis veraz posible e, ademais, potenciar a participación dos homes nas actividades teatrais impulsadas polo Concello.

Este ano montouse por primeira vez o campamento montado pola asociación Trebas Galaicas, o chamado Castro Medulio, que estivo situado no Cantiño Nemesio Cobreros, xusto á beira da antiga sede da policía local. Debido a que o espazo non foi todo o desexable que debería ser, o castro non puido ter a súa forma orixinal, é dicir, circular. O proxecto desta asociación era con miras ao futuro, xa que querían poder construír un castro de maiores dimensións no futuro, duns cincocentos metros cadrados. O problema era atopar unha localización que cumprise ese requisito.

. Nesta edición levaron unha torre de catro metros e medio de altura e muros perimetrais construídos con nove metros cúbicos de madeira de piñeiro do país, uns trinta e oito mil parafusos e uns cento cincuenta litros de pintura. Para construílo necesitáronse unhas novecentas cincuenta horas, para montalo tres días e para o seu transporte utilizáronse cinco camións e unha carretilla elevadora.

O presidente de Trebas Galaicas, Carlos García, comentou que o que pretende é que o campamento teña vida, que a xente que o visite  suba e baixe da torre e que formen parte do castro. Tamén houbo unha exposición con fotografías de catorce castros, tanto asturianos, como lusos e principalmente galegos. Entre estes estaban os castros lucenses de Cervantes, Viladonga, Atalaia e o de Castromaior. Tamén se puido atopar información nos murais das sesenta e unha tribos que habitaran nos tres conventos do noroeste peninsular: Asturum, Bracaraugustanus e Lucensis (como dixera Plinio o Vello). Así mesmo, tamén houbo unha mostra de gando propio da terra como as galiñas de Mos, as ovellas galegas e outras razas de animais para que todos, nenos e maiores, puidesen ver algunhas das razas que existían xa naqueles tempos. E tampouco faltaron as actividades infantís que fixeron as delicias dos máis pequenos.

Esta asociación confeccionou dous cabezudos dun metro e medio de altura, que representaban a dous soldados romanos Málux e Pésimux. Tamén crearon dous xigantes de case catro metros de altura. Un, o druída Piringolo, toma o seu nome do castro da Piringalla; e o outro, o guerreiro Lugh, en honra á cidade de Lugo. Carlos García, presidente deste colectivo, explicou que con isto quixeron recuperar  a tradición dos xigantes e cabezudos, que se foi perdendo aos poucos. Cristina García foi a encargada do deseño e a fabricación estivo a cargo do artesán Xosé Manuel Seijas Ares e do restaurador, Ismael Vaz Varela, os cales investiron case dous meses para poder telos listos. O restaurador explicou que o proceso é sinxelo, as cabezas moldéanse en barro e despois sácase un molde de escaiola, que se recubre con cartón fallero con cola, como o que se usaba antes nas Fallas de Valencia e, por último, píntanse.

O sábado realizaron un dos actos mais espectaculares, o asedio ao Monte  Medulio. Históricamente foi esta a batalla coa que se puxo fin ás guerras cántabras. O exército romano cos seus lexionarios enfrontouse aos guerreiros galaicos, que tentaron deter o ataque desde a torre do castro. Con todo, os invasores non tiveron piedade e derrubaron co seu ariete as portas do campamento, polo que os maltreitos guerreiros galaicos tiveron que ceder ante o asedio.

No carril dos Fornos atopábase o campamento máis grande desta festa: os Castra. Consta duns seis mil metros cadrados bordeados por un muro no que se atopan instaladas seis das oito asociacións que participaron nestes festexos. Nel podíase atopar desde a torre que levou a asociación Cívitas  Lucensis, ás cortes e a muralla que levou unha das asociacións que debutaba este ano,  Lucus  Équites. Esta última construíu catro vistosos carruaxes, dos cales tres combinaban madeira e metal, e o cuarto era integramente de madeira, incluído as rodas e os eixos. Suso Covas explicou que eles empregaran varias madeiras exóticas para construílos, entre elas a de xatoba, unha árbore que crece na selva Amazónica. Esta madeira é moi apreciada pola súa gran dureza e durabilidade e, aínda que é algo difícil de traballar, resulta moi resistente. Tamén destaca pola súa aparencia rechamante, xa que as súas cores poden ir dun ton alaranxado ou vermello ata máis escuros como o café ou o púrpura. Estes catro carruaxes cos seus cabalos foron as primeiras cuádrigas de factura lucense que participaron no Arde Lucus e debido a iso, o Concello non tivo que recorrer a ningunha empresa de fóra. Un dos socios construíu unha estrutura na que se podía ver cinco das oito portas que ten a muralla de Lugo. A empresa Concepto Circo foi a encargada de pintala. Suso Covas contou, pouco antes de que se mostrase ao público, que a recreación non fora fácil, pero recoñecíase perfectamente cada porta do monumento. Tamén se realizaron unhas olimpíadas, loitas de espadas, paseos en biga e tamén se recreou unha ferrería.

A asociación Lugdunum levou como novidade unha fragua e un posto onde se puido ver como elaboraban manteiga e queixo. Doutra banda, Tir Na n’ Og é a asociación que representa a forma de vida e as actividades dos Namarinos, unha delas a confección de redes. A asociación de Terra Cópora (os Cópori que ocuparon un vasto territorio do interior de Galicia) mostrou como se curtían as peles e tamén como facían tortas sobre pedras.  Caetra Lucensium levou ao campamento unha ceca móbil, que era unha réplica das utilizadas nos campamentos romanos e todo o que quixo puido ver o proceso de cuñaxe da caetra.

Tamén estaba o Redinium e a carpa do Dios Mitra, onde se escenificou a iniciación ao culto de Mitra, en homenaxe á Domus de Mitreo achada en Lugo. As excavacións que se realizaron no solar do Vicerreitorado, á beira da porta de Santiago, baixo a dirección de Celso Rodríguez Cao, sacaron á luz unha domus nun excelente estado de conservación. Nela había un ara dedicada ao dios Mitra por un centurium da lexión VII Gémina, que estaba a cargo da oficina local de recadación de impostos. A asociación Caetra quixo desta forma facerlle a súa particular homenaxe, á vez que daba a coñecer un culto moi practicado polos soldados de Lucus Augusti. Polo menos ata que as relixións pagás foron prohibidas por Teodosio, no ano trescentos noventa e un.

A asociación Cohors III Lucensium realizou unha demostración de como se construían as calzadas romanas. Mentres varios soldados traballaban, Juan García lembrou que a rede viaria do Impero Romano construíuse orixinalmente para o transporte de soldados, xa que lles permitía trasladarse rápidamente dun extremo ao outro do Imperio a unha velocidade insólita para a época.

As calzadas tiñan un sistema de construción que foi descrito por Vitruvio na súa obra de arquitectura: abríase unha fosa que se enchía de pedras e cascotes (statumem) e logo se aplanaban. O espesor desta fosa dependía da calidade do chan base. A continuación, botábase area ou grava (rudus) e poñíase unha capa de pedras desmenuzadas (nucleus) sobre ela. Por último, colocábanse placas de pedra que constituían o pavimento da calzada (summa crusta). A anchura das calzadas variaba, segundo a súa importancia, entre os dous metros cincuenta e os sete metros.

Outra novidade desta edición foi a participación da asociación de Astures e Romanos de Astorga na presentación das tropas e no desfile que se realizou a tarde do sábado, así como en diferentes batallas que tiveron lugar nesta cidade romana. O presidente desta asociación destacou a colaboración que nacera fai tres anos entre as súas festas e as nosas, xa que curiosamente ambas ingresaron ao mesmo tempo na asociación española de Festas e Recreacións Históricas.

Isabel, que foi a suma druidesa da asociación Ilusión-Arte instalouse na zona da praza do Cantiño, pola que pasaron centos de persoas que quixeron recibir o bautismo celta, ao que ela cualificou como unha benvida á natureza ou aqueles que simplemente querían renovar os seus votos de casamento. Ao final do acto todos os participantes recibiron un diploma conmemorativo e levaron unha runa da sorte.

O Miúdo Arde este ano cambiou a súa localización para a praza de San Marcos e trouxo como novidade a animación para os bebés co espectáculo “Un viaxe en colo”, é dicir, unha viaxe nos brazos.

Na primeira xornada da festa, o Senado reuniuse en asemblea e alí púidose ver a dous edís curules, dous cónsules e oito senadores. Eles congregáronse no Forum  Romanum (ao fondo da praza Maior) para explicar aos lucenses a composición dese órgano e a súa forma de elección. Alí tamén se debateu sobre a incipiente visita do César á cidade e os seus plans de impoñer unha ditadura, o que molestou a varios dos senadores alí presentes, que se rebelaron ante tal feito. A actuación do Senado foi moi aplaudida polo público e por iso decidiron reunirse de novo pola noite, detrás do consistorio, para seguir debatendo o que ían facer coas intencións do César.

Entre debate e debate abríronse as portas do Macellum (mercado), no que houbo unha gran variedade de postos de artesanía, produtos de beleza, bisutería, bolsos, hastas de touro, alimentación e mesmo houbo algún que traía complementos da época como as coroas de flores ou as sandalias de coiro. Tampouco faltaron armas como espadas, escudos e machetes. Entre os postos de comida chamou a atención un que facía pan, que levaba un forno de leña no que cocía os pans in situ e ensinaba aos nenos a amasar o seu propio pan. A multitude tamén se entretivo, ademais de comprando, vendo espectáculos como o de Taranis, a historia de Venus, a historia dun bardo, un que ía sobre pitonisas e o de Vulcano e Marte. Non houbo tempo para aburrirse.

Como xa é habitual, o acto da fundación de Lucus Augusti é un dos que máis atrae ao público durante a xornada do sábado, na que o  emperador César Augusto, encarnado nesta edición por Alfonso Orol Castro, decidiu facer acto de presenza nos seus vastos dominios, e de paso supervisar a Muralla, que foi e segue sendo a envexa do seu imperio. Debido a este evento os cidadáns de Lucus Augusti saíron ás rúas para renderlle honras e tamén acudiron xentes doutros territorios próximos e algún que outro estranxeiro. Entre eles estivo a ateniense Lisístrata (a que disolve o exército), que estivo á fronte da primeira folga sexual para forzar aos homes a acabar coa guerra que devastaba ás familias da época. Ela volveu esixir neste día paz para o imperio.

O domingo, José Antonio Carril, coordinador de  Asoporcel, a asociación de produtos de  Porco Celta, realizou o asado ao espeto dun porco celta de douscentos quilos que foi enchido por dentro de produtos autóctonos como: un tenreiro de cen quilos, un cordeiro de raza galega de dezasete quilos, un galo de Mos, unha perdiz e un paspallás. O veterinario non descartou presentar esta iniciativa, coa que colaboraba a federación de razas autóctonas en perigo de extinción, ao premio Guinness, xa que era a primeira vez que se facía algo así.

Na mañá deste día, a concelleira de Mocidade entregou os premios aos participantes nas olimpíadas entre clubs deportivos que se celebraron o venres e na que competiran sete equipos da cidade. As nenas, que representaron a cada un dos clubs, recibiron das mans dun representante de Coca-Cola, que foi a empresa que patrocinou os premios, as medallas e os diplomas.

O desfile dos colexios, no que estiveron presentes trece centros, realizouse baixo a atenta mirada de pais, familiares e o público que se congregou na zona. Os escolares fixeron o seu percorrido desde a praza de San Marcos ata a praza Maior. Pola tarde houbo outro desfile, esta vez foi o das tribos castrexas e todas as asociacións e estamentos do pobo romano, que partindo dos seus campamentos, desfilaron pola zona peonil da rolda da Muralla ata a zona da Mosqueira. Con este acto os campamentos:  Caetra  Lucensium,  Cívitas  Lucensis,  Lugdunum, Terra  Cópora,  Tir  Na  N’ Og,  Trebas Galaicas, Lugo  Équites,  Cohors III  Lucensium e o Senado pecharon as súas portas ata a seguinte edición do Arde  Lucus.

A asociación que se uniu este ano ao Arde  Lucus foi  Lucus  Équites, que naceu en setembro do ano 2011. Integrábana unhas oitenta e oito persoas e destacou pola súa recreación militar, na que incluían o uso de  bigas, desfiles e técnicas de ataque militar.

O último acto desta edición foi ás dez da noite ao fondo da praza Maior. Foi a instalación dunha peza elaborada con ferro, aceiro inoxidable e aceiro corten, máis caro e duro de traballar, pero moito máis resistente para unha  biga cos seus cabalos incluídos. Esta tiña a particularidade de que nos asentos levaba uns  muelles, para que cando os nenos subisen  a ela puidesen balancearse.

A idea partira de José Ortiz, un dos promotores da asociación do Consello do Ferro. Este colectivo, que leva xa anos acudindo a este evento, tamén estivo presente con dez dos seus ferreiros. As pezas máis complicadas xa as traían feitas e para o Arde  Lucus deixaran os traballos máis espectaculares. Neles, o público puido ver como se realizaban os métodos tradicionais de forxa, como se quentaba a frágua  co carbón de raíz de  Uz e técnicas máis actuais como a de tradear e  soldar. A continuidade desta escola de oficios, que ten a súa base en León e é a única en España que o ensina, está no aire, a pesar de ter recoñecemento europeo.

Tres estudantes, entre eles un lucense (Brais Revaldería), da New York Film  Academy estiveron nesta festa para realizar unha documental sobre a transformación que a cidade sofre durante o Arde  Lucus. Para este traballo de fin de curso os mozos estiveron días gravando: as montaxes dos campamentos, os arranxos dos traxes, os ensaios dos colectivos á vez que tomaron imaxes dos monumentos e das rúas da cidade. O seu obxectivo principal era captar a transformación da urbe durante a celebración desta festa. Unha das cousas que máis lles sorprendeu foi o rigor histórico das asociacións e a participación de familias enteiras, vestidas de época, para participar no evento. Tamén realizaron entrevistas a protagonistas da festa como, por exemplo, Carmen  Basadre, á deseñadora do traxe do emperador romano e algún dos senadores. Eles querían un documental que fose narrado polos participantes da festa, de modo que os participantes fosen os protagonistas.

 O balance deste ano segundo o  Concello foi que a afluencia de xente fora moi similar á do ano anterior e que seguían destacando os grandes beneficios que esta festa achega á cidade. O concello tamén decidiu rexistrar a marca Arde  Lucus para produtos de alimentación, así como o himno oficial desta festa, o cal lle custou mil catrocentos corenta e oito euros.

O Concello, por primeira vez, puxo á venda este ano produtos Arde Lucus 2012. Os obxectos que realizaron foron un vaso de cerámica que elaborou o artesán José Manuel Fernández en terra  sigillata (terra ou cerámica selada), o máis parecido á cerámica romana de calidade e de características especiais. Fixéronse unhas dous mil pezas. Outro dos obxectos foi un alfinete   de bronce para o cabelo, unha das xoias máis empregadas pola muller romana. Trátase dunha réplica similar aos acus crinalis (alfinete do pelo) que se atopan no museo Arqueolóxico de Ourense. Elaborouna o artesán lucense José Manuel Castro Neira e era un adorno elaborado en bronce, coa cabeza balaustrada, que se vendeu ao prezo de dez euros. O último obxecto que se fixo para vender foi unha fíbula, de tipo anular en omega e elaborada polo mesmo artesán que fixo o alfinete. É moi semellante á que se pode ver no Castro de Viladonga. Este aderezo servía para suxeitar as capas, os vestidos ou simplemente de adorno nalgúns cintos. O valor destas pezas era de vinte euros. Dos dous últimos obxectos fixéronse cento cincuenta pezas e as persoas que quixeron facerse cun recordo deste Arde Lucus puideron adquirilos no posto que o Concello instalou para tal mester e tamén a través da páxina web do Arde Lucus. O valor das pezas oscilou entre os tres e os vinte euros.

Os hostaleiros pola contra, coincidiron ao dicir que o consumo respecto ao ano pasado foi máis baixo e que nos gastos, a nota dominante foi a contención. A Caixa foi patrocinadora do Arde Lucus con doce mil euros e, ademais, achegou unha carpa que estivo situada á beira do consistorio para que as nais que quixesen cambiar ou aleitar aos seus fillos puidesen facelo. O balneario de Lugo, co seu punto de vista comercial, ofreceu na praza da Constitución masaxes de cervicais, pernas e pés por tres euros. 

Jean Pierre Adam, o investigador que elaborou o informe de inscrición da Muralla de Lugo na lista de bens Patrimonio da Humanidade para a UNESCO, dixo nunha conferencia que deu na cidade: “Cando cheguei a Lugo e a vin por primeira vez, sorprendeume, porque aínda que estaba especializado na época romana e en fortificacións, aquí descubrín a Muralla máis bonita do Imperio Romano”

E con estas palabras despídese esta edición: “UBI CONCORDIA, IBI VITORIA” (Onde hai unidade, hai vitoria)