Por parte do Concello convocouse un certame de narrativa breve para os mozos entre catorce e vinte e oito anos, no que os textos terían que ir escritos en latín. Os relatos debían levar como tema a cidade de Lugo desde o punto de vista histórico e non debían superar os dous folios ou os catro mil caracteres. Con este tipo de convocatoria o que se pretendía era reivindicar a importancia do latín, xa que foi a base da lingua castelá e a galega. Neste concurso houbo dúas categorías: a primeira que ía dos catorce aos dezasete anos e no que o premio estivo valorado en trescentos euros. A gañadora foi Carmen García Seara. A segunda categoría foi desde os dezaoito aos vinte e oito anos e o premio foi de trescentos euros. O gañador foi Francisco Miguel Millán Rodríguez. Se o gañador non residía no municipio de Lugo tiña a opción de ter como premio unha invitación ao Arde Lucus para dúas persoas durante tres noites con xantar incluído.

Un día antes de iniciarse a festa presentouse na praza de Santa María o primeiro documental Arde Lucus realizado por Brais  Revaldería e cunha duración de sesenta minutos. El dixo na presentación que era unha pequena achega para que unha gran festa como a de Lugo se dese a coñecer en todo o mundo. Este documental foi gravado durante o Arde Lucus do ano 2012 e sumáronselle imaxes actuais do castro de Viladonga e tamén da xa rehabilitada ponte romana.

Pero á hora da inauguración ocorreu un grave incidente, un incendio que se iniciou no campamento e que levou por diante dúas pallozas e un comedor en cuestión de minutos. O lume, parece ser, iniciouse nunha das pallozas da asociación Lugdunum, onde unha neveira próxima provocou a chama que alcanzou os laterais da construción en apenas uns segundos e, axudada polo vento, propagouse con maior velocidade ata o comedor que tiña montado o colectivo. Desde alí estendeuse ás pallozas da asociación Tir Na N’og. Os membros de ambas   asociacións, xunto coas dos outros colectivos que forman a Castra, tentaron apagar o lume cos extintores que tiñan (un por colectivo) e con outros que lles deixaron. Con todo, non foron suficientes para sufocar o lume. Unha vez que chegaron os bombeiros á zona atopáronse con problemas para acceder ao lume. A pesar da voracidade das chamas, non houbo danos persoais a pesar de que xa había bastante xente visitando a zona. O que non se puido evitar foron os danos materiais.

A asociación Lugdunum perdeu unha palloza e quedoulle outra onde se mostraba a vida castrexa. En cambio, a asociación Tir Na N’og perdeu todo o seu asentamento. As dúas estaban abatidas por ver feito cinzas o traballo de tantos anos. Queimáronse roupas, calzado, apeiros, mobiliario, adornos feitos a man, mesmo se perderon aveños persoais como as chaves da casa ou os teléfonos móbiles. Algúns dos socios choraban desconsolados. Os dous colectivos propuxéronlle ao Concello que mantivese as pallozas queimadas durante a festa coma se estas fosen o resultado do intento de invasión das tropas romanas. Así mesmo, pediron que fose colocada unha cesta onde se puidesen recoller donativos para refacer o campamento.

As asociacións manifestaron o seu descontento coa seguridade que tiñan as instalacións como, por exemplo, que non estivese sempre presente un retén de bombeiros. Outra das queixas é que o campamento só tiña unha entrada e esta era moi estreita e tamén o atraso da chegada dos extintores. A pesar das circunstancias ocorridas, os colectivos da  Castra decidiron seguir coas actividades, e así, a asociación Caetra Lucensium mostrou como un ferreiro acuñaba moedas, que este ano aludiron á recuperación da ponte romana. No anverso levou a imaxe da ponte que cruza o río e no reverso:  caetra, falcata, puñal e dardos.

En Cívitas  Luncensis reuníronse moitos nenos para gozar dos xogos da época e con  Lucus  Équites púidose dar paseos nos seus cabalos e ver as  bigas, así como ver a demostración da vida nun castro realizada por Terra  Cópora e que gustou moito. As asociacións afectadas polo lume foron acollidas polo resto dos colectivos. Debido ao incendio a Castra pechou nesa xornada.

Unha das actividades máis concorridas desta edición foi a que ofreceron o grupo italiano Ars  Dimicandi. Eles eran especialistas en recreacións históricas e participaron en series como “Roma”. Aquí realizaron as loitas de gladiadores cun enfoque didáctico. O grupo, cun discurso comprensible en italo-español, foron explicando ao público e recreando os distintos tipos de gladiadores que existiron na época imperial, as armas que utilizaron e as súas técnicas de loita. O que dirixía o espectáculo quixo deixar claro que non eran actores, senón que eran atletas, que as armas que utilizaban eran de ferro sen punta nin fío e que os combates eran reais. Tamén deron ao público unha lección práctica de como eran os verdadeiros xestos que se realizaban para perdoar a vida do perdedor ou condenalo á morte, que en realidade non tiña nada que ver co que se contaba no cinema, sobre todo o do dedo cara arriba ou cara abaixo. A realidade era ben distinta: o xesto que significaba morte era cun polgar cara arriba baixo a garganta, para degolalo, e o xesto que significaba vida era co polgar oculto (pollice  compresso favor iudicabatur, o perdón indícase co polgar comprimido) ou co polgar cara abaixo representando a espada cravada na area. O gladiador caído podía pedir clemencia estendendo dous dedos.

Os lances de loita tamén se puideron volver ver grazas aos compoñentes da asociación Gladiadores de Lucus Augusti, que foron á vez lúdicos e didácticos.

Dentro das actividades que estaban preparadas para a noite do venres estivo o espectáculo multimedia “Columbarium”, que se realizou no Pazo dás Pombas dentro das actividades culturas que este realiza e está en especial feita para Arde Lucus. Na fachada do edificio proxectouse un vídeo mapping. Esta é unha técnica visual que consiste en proxectar imaxes sobre superficies reais, por exemplo en teitos ou partes exteriores dun edificio. As imaxes proxéctanse de modo que se xeran efectos de movemento ou 3D coa utilización de canóns de proxección e diferentes softwares. O que se consegue transmitir son uns efectos audiovisuais incribles e tamén poden ir acompañadas de son, o que fai que a experiencia se converta en algo realmente envolvente para todos os sentidos.

Na segunda xornada tivo lugar o acto de fundación da cidade no que estiveron presente, como é habitual, o César e o Senado. Ante eles desfilaron as lexións e as tribos castrexas que recibiron unha placa de agradecemento da edila de cultura. Ela tamén dedicou unhas palabras de ánimo para as dúas asociacións que sufriran o incendio. Tamén estiveron no desfilen Lucus Équites cos seus cabalos, que saíron da Castra, onde eles habitualmente residen e realizan o seu día a día convivindo coas tropas romanas. Alí realizaron o fiado do liño, tortas castrexas, un taller de queixería, prácticas de guerra ou paseos en  biga.

Unha novidade deste ano foi a participación das mulleres nas sesións do Senado de  Lucus  Augusti. Elas foron As Asemblearias, un grupo de mulleres que iniciaron este proxecto no mes de abril e desde entón estivéronse preparando. Elas participaron en actos durante toda a festa e interactuaron co Senado.

Como podemos ver, nestes días a cidade de Lugo convértese nunha lección de historia viva e unha das asociacións que axuda a que isto sexa así é a de Trebas Galaicas. Eles recrean como ninguén as tradicións celtíberas. Pero nesta edición, os encargados de representar estes personaxes son os membros da asociación de Numancia, que este ano foron convidados a participar no evento por Trebas Galaicas. Veñen de Garay (Soria) e eles contáronnos que Numancia é a cidade que máis aparece nos textos dos romanos, detrás de Roma e Cartago. Poderíase dicir que os conquistadores quedaron conquistados pola cultura e o espírito dos seus habitantes, que despois de vinte anos de resistir os ataques das tropas romanas e aguantar o seu asedio durante once meses, decidiron incendiar a cidade e despois quitarse a vida antes que entregarse. Esta fazaña foi relatada polos historiadores romanos con admiración.

A asociación Tierraquemada recolle a investigación arqueolóxica sobre os numantinos e os celtíberos e transmítena a todos os que teñen interese ou curiosidade sobre estes temas.  Disto falou Antonio Chaín Galán, do equipo Arqueolóxico de Numancia, que á parte de describir as vestimentas dos celtibéricos e os seus costumes, tamén deu a coñecer datos que non eran coñecidos por todo o mundo. Un deles é o do calendario romano que foi cambiado debido ás guerras celtibéricas e debido a isto é que hoxe en día o ano empece o un de xaneiro, cando antes daba inicio nos Idus de marzo, é dicir, o día quince. Neses días era cando se nomeaban os cargos entre os romanos, entre eles o do cónsul que ía comandar as guerras en Hispania. Cando os romanos chegaban á meseta era demasiado tarde para facer a guerra, de feito, a primeira batalla que houbo para conquistar Numancia realizouse un vinte e tres de agosto do ano 153 a. C. Nesa época do ano as colleitas xa estaban recollidas e o exército romano atopouse nun territorio hostil sen ter comida, tendo que cazar para alimentarse e bebendo de augas empantanadas, o cal desembocou en moitas enfermidades. Ese foi o motivo polo que se cambiou a data de inicio do ano para poder chegar á meseta Hispánica, nunha época máis propicia para facer a guerra.

Os romanos aprenderon dos numantinos estratexias bélicas e copiáronlles as armas. Os seus aparellos eran lixeiros e a súa técnica en combate baseábase na axilidade e a velocidade, con ataques e retiradas rápidas. Usaban unha lanza de punta metálica e mastro de madeira cun contrapeso metálico no outro extremo para poder lanzala con facilidade. Tamén utilizaban o “soliferrum”, esta era unha xavalina delgada elaborada só en ferro que, se daba no obxectivo atravesábao, pero se daba no escudo dobrábase e non podía ser usada, nin devolta nun contraataque. Así mesmo, usaban unha espada longa con acanaladuras na folla que permitían que entrase osíxeno na ferida   o cal facilitaba un desangrado rápido. A isto hai que engadir os puñais curtos e, como bos pastores que eran, tamén utilizaban a onda.

Antonio Chaín contou que os mozos asumían que debían ir á guerra para mellorar e que esta lles achegaba riqueza e honra. As anciás eran as encargadas de contar aos mozos que ían loitar as fazañas valerosas dos seus antepasados. Os achados tamén mostraron que eran as mulleres as que escollían compañeiro de entre os mellores guerreiros e os que volvían con honras do combate. Que estes antes de irse á batalla bebían Caelia, unha especie de cervexa de trigo fermentado. Os numantinos, cando non estaban na guerra, dedicábanse ao pastoreo e por iso, a súa alimentación era principalmente vegetariana. Tíñase a crenza de que os pobos da idade do ferro eran salvaxes, pero a realidade é que eles introduciron a tecnoloxía do ferro, elementos que se mantiveron de forma invariable durante dous mil anos. No xacemento de Numancia atopáronse pinzas de depilar, tesoiras e coitelas de afeitar. Os membros de Tierraquemada levan máis dunha década realizando recreacións históricas coa finalidade de dar a coñecer a súa historia que, nesta edición, atraeu a atención das xentes de Lucus  Augusti.

Coincidindo coa festa que se celebraba nestes días deron comezo as xornadas sobre o pasado castrexo e a conservación dos castros galegos. Estas estiveron organizadas polo museo de Viladonga e a empresa BIC coa colaboración da Universidade de Santiago e financiada pola Xunta de Galicia. As primeiras exposicións realizáronse na mañá despois de celebrarse o acto de inauguración. O primeiro relatorio foi o de Carolina Pérez, restauradora do castro de Viladonga, e o de Marta Díaz, que traballa nos actuais traballos de consolidación do devandito castro. Elas explicaron cuestións sobre a xestión dos recursos no xacemento chairego e tamén se expuxeron nesta xornada as experiencias noutros castros galegos. Para a xornada do día seguinte organizouse a visita a un castro, que neste caso foi o de Viladonga.

Pero os moradores da antiga Roma non quedaron atrás en enxeño e este ano crearon a norea de Cangilones, que era unha norea hidráulica feita en madeira a tamaño natural, como a que utilizaban os romanos para sacar auga dos ríos e que foi construída nos talleres de Apsnais e xestionada pola asociación da Cohors III Lucensium. Este sorprendente dispositivo, que foi instalado na praza Maior, empezou botando auga e acabou botando viño de Amandi, que se vendeu para degustación dos espectadores. O diñeiro recadado serviu para pagar as reformas que a asociación realizou no seu campamento, o cal ampliaron e puxéronlle doce torres almenadas.

Pero o que máis sorprendeu neste Arde Lucus foi o guindastre (magna rola) de quince metros de altura que instalaron á beira da Casa do concello. Como contaron os da Cohors, con ela podíanse levantar ata seis toneladas de peso e tamén que un home podía manexala camiñando dentro dunha roda, que lle permitía levantar ata cincocentos quilos sen apenas esforzo. Estes guindastres eran utilizadas antigamente para cargar barcos nos portos ou levantar grandes construcións. Moitas catedrais da época medieval conservan un dispositivo como este no seu tellado. O motivo é que estes templos levantábanse ao redor do guindastre, que se ía elevando ao mesmo tempo que o edificio. Unha vez finalizado o edificio non se podían sacar e quedaban escondidas na parte alta non sendo visible para a xente.

Este guindastre ten unha historia un tanto peculiar como nos conta o seu creador Antón Pereiras: “Fíxena en Ourense e trasladouse a Lugo nun transporte especial, unha vez na cidade foron necesarias dous guindastres para poder montala. O que máis me custou foi atopar os materiais adecuados, xa que as tres vigas principais son de madeira de castiñeiro. Hoxe en día, creo que poden considerarse pezas de museo”.

Despois de andar buscando por toda a comunidade ao final atopou o que andaba buscando para realizar o seu proxecto nunha antiga casa señorial na cidade de Ourense. Estas vigas suxeitaban o piso e o tellado de toda a casa, que hai anos fora o bazar Puga, pertencente á familia do doutor Iglesias, pai do coñecido cantante Julio Iglesias. Co guindastre, Antón Pereiras superou calquera das creacións que fixo para Arde Lucus como a ballesta de combate, un invento grego que perfeccionaron os romanos. É unha arma de gran tamaño, que supera os tres metros de altura e serve para lanzar proxectís ao inimigo e evitar o seu avance.

Esta asociación prolífera en actividades estreou este ano a película “O paso de Roma”, coa que lanzaron Arde Lucus á sétima arte. Despois de dous longos anos de rodaxes por fin realizouse a estrea no Círculo das Artes. A película narraba a historia e a labor da Cohors fai dous mil anos. Entre os escenarios que se utilizaron para a rodaxe estiveron: Tomiño, a explotación aurífera de O  Courel, os viñedos de Doade, Braga (Portugal), Bande (Ourense), O Cebreiro (utilizouse para escenificar como se censaba á poboación indíxena, principalmente con fins recadatorios), etc. Na rodaxe participaron sobre un centenar de persoas e todos de forma altruísta. A película foi unha coprodución entre a Cohors e Némesis Creacións, de Monforte de Lemos e nela non faltaron nin escenas de acción, nin aventura, nin unha historia de amor. O DVD vendeuse durante a festa Arde Lucus a un prezo de cinco euros.

A moeda deste ano da Cohors III Lucensium foi un  As, unha réplica en bronce dunha peza da era republicana que se utilizou entre o 225   e o 217 a. C. A tirada foi dunhas catro mil pezas e foron realizadas pola empresa toledana  Temátika. No  anverso estaba representada a cabeza de  Jano  Bifronte e, no reverso, a proa de nave a dereita I, debaixo xabaril. Como todos os anos estas moedas podíanse adquirir por dous euros e utilizarse nos establecementos asociados

Como novidade presentouse a pulseira do Arde Lucus, que incorporaba un denario de bronce en conmemoración do deus Jano, que estivo en uso entre os anos 110 e 108 a.  C. No anverso podíase ver ao deus Jano, mentres que no reverso estaba Roma coroada cun trofeo de dous escudos e un cárnix. Esta pulseira púidose adquirir por un prezo de cinco euros.

E na última xornada tiveron lugar as olimpíadas onde se enfrontaron os poboadores da Castra. As competicións foron moi disputadas e, aínda que non teñen nada que ver coa que se celebran na actualidade, si que manteñen unha mesma máxima: gozar co enfrontamento e que o xogo sexa limpo.

O equipo gañador foi o da asociación Caetra  Lucensium, que recibiu un trofeo e a proposta de organizar os xogos para o ano que vén. As probas nas que competiron foron desde correr trasladando un toco ata o lanzamento con noz, unha especie de birlos feitos de madeira os cales debían derrubar golpeándoos cun pau. Aínda que a pericia dos participantes era moita, o único evidente é que nesta proba o que interveu foi o azar. Non faltou tampouco a proba de levar unha mazá entre parellas e sen usar as mans e tampouco a do tiro con corda. A que máis atraeu a atención do público foi a do enfrontamento entre os guerreiros de cada equipo, no que debían manterse en equilibrio subidos nun madeiro mentres se golpeaban con sacos. O primeiro que puxese un pé na area perdía, algo que ocorría con frecuencia. Todo isto transcorría na area mentres o público gozaba apoiando aos seus equipos favoritos, animándoos e celebrando as súas vitorias.

Arde Lucus pecha as súas portas. Esta edición foi todo un éxito e logrouse situar a festa entre as máis grandes de España grazas ao esforzo, o traballo e a implicación de todos. A participación foi dun cincocentas cincuenta mil persoas e preto de oito millóns de volume de negocio.

Se algo hai que volver criticar é, unha vez máis, a nula participación dos hostaleiros do centro da cidade, que curiosamente son os que máis réditos sacan destas festas. Carmen Basadre volveu pedir máis implicación e que os servizos que prestasen fosen de calidade.

O anecdótico desta edición foi a publicidade que fixo da cidade o piloto de Iberia Anxo  Aznárez, xa que desviou o seu voo con destino a Coruña para mostrar aos pasaxeiros a Muralla de Lugo. Din que fixo máis el nun día que moitos en anos, por iso debe ser que desde o goberno local tentaron poñerse en contacto co piloto para convidarlle a que viñese á cidade. Mesmo hai xente que asegurou que o comandante sería un extraordinario pregoeiro do Arde Lucus.

Con esta frase despedímonos doutra edición:

Valete ac gaudete (ata logo a todos e pasádeo ben).