No mes de maio iniciáronse os talleres de traxes na casa da Mocidade e a asociación da Garda  Pretoriana comezou o camiño Primitivo de Santiago. No parque de Frigsa e na praza do Campo Castelo houbo xogos romanos e no museo de Porta  Miñá, un taller sobre modelado en barro. Xa a finais deste mes iniciouse o ciclo de cinema arqueolóxico no que se puido ver o documental “Roma fora de Roma”, a película “Os pobos guerreiros de  Vasconia”, e a proxección de “Naachtún, a cidade  maya esquecida”. Tamén se realizou o torneo de  Harpastum no paseo do Miño. A principios do mes de xuño realizouse unha exposición fotográfica no salón de actos do colexio Divina Pastora e no museo de Historia Interactiva de Lugo (MHIL) celebrouse a final dos xogos romanos de mesa. Tódalas actividades aquí mencionadas foron gratuítas.

A asociación  Caetra  Lucensium foi a encargada de facer a bomba hidráulica inspirada na época romana coa que se quixo homenaxear aos bombeiros da cidade. O presidente da asociación contou que a bomba era a ferramenta que usaban os bombeiros naquela época e que tamén era utilizada en traballos de minería. Aos bombeiros chamábanlles “vixíes  urbanis” (vixiantes da cidade) e os primeiros foron escravos que despois pasaron a ser militares. O corpo de vixiantes foi creado no ano 22 a. C. por César Augusto e encargábanse da seguridade pública e de apagar os incendios de todos os espazos da cidade, fosen públicos ou privados. O sarxento do parque de bombeiros, Miguel Vila, mostrouse moi satisfeito por este recoñecemento que dignificaba o traballo dos bombeiros tamén no Arde  Lucus.

Este ano a moeda oficial do Arde  Lucus foi un  denario de prata do ano 198 d. C., acuñado en honra de Julia  Augusta, a muller do emperador Septimio Severo. No  anverso aparecía o busto de  Augusta, unha muller cunha gran elegancia e, no reverso, a deusa Cibeles escoltada por dous leóns e apoiada cun cóbado no  tímpano. Nunha das súas mans tiña unha rama e na outra un cedro. Julia  Augusta era unha muller que non cumpriu os estándares da muller romana e que conseguiu ter un gran protagonismo na vida cultural e política. A moeda foi presentada pola asociación  Cohors III  Lucensium e foi unha homenaxe á muller na cultura e a vida romanas. En total acuñáronse catro mil pezas que se puxeron á venda ao prezo de dous euros.

Tamén se estreou nesta edición a primeira moeda castrexa do Arde  Lucus, que estaba rexistrada no Museo Arqueolóxico Nacional. Esta era  celtibera e con data dos séculos II e III a. C., cando tiveron lugar as guerras  Púnicas e acuñáronse unha gran cantidade de moedas para poder pagar aos mercenarios e o  avituallamento do exército de Aníbal. A moeda é un  Sequel prateado, que no  anverso tiña á deusa  Tanit, moi significativa na mitoloxía dos  Cartaxineses. Desta moeda fixéronse cinco mil exemplares.

A festa deste ano celebrouse os días 30 de xuño, 1 e 2 de xullo coa recentemente estreada categoría de Festa de Interese Turístico Nacional, que lle era concedida polo Ministerio de Cultura. Despois de pasar un ano de paz, o pacto asinado polas tribos castrexas e as lexións chegou ao seu fin e, de novo, as tropas vindas desde Roma entraron na cidade pola vía  XIX, cruzando a ponte sobre o río Miño. Ao mando ía o xeneral Cayo  Antistio, que viña con ganas de invadir a cidade do mesmo xeito que todolos anos.

Alí atopáronse coa Garda  Pretoriana, que realizou a apertura simbólica das dez portas da Muralla Romana. Ao entrar na cidade atopáronse cos  Castra, que estaban a recibir a visita dun grupo de Auxilia. O colectivo estivo atento ás explicacións que lle daba un  cibus  vendor (mercader de alimentos) sobre os produtos que máis se consumían no Imperio Romano. El comentoulles que os soldados, para ter enerxía para as batallas, comían moitas lentellas, améndoas e fabas. Con estas últimas preparaban unha especie de fariña que mesturaban con trigo. Ademais, comían uvas,  higos e ortigas que cultivaban á beira dos campamentos do mesmo xeito que as patacas coas que preparaban guisos.

Aos romanos encantábanlles as mazás e cociñábanas de mil formas diferentes: asadas, cocidas en viño, de guarnición, como froita fresca e como froito seco. As ameixas tamén formaban parte da súa mesa e fixeron enxertos do froito en  almendros para conseguir mellor sabor. Outro alimento que estivo presente na súa mesa era a leituga, que metían en salmoira para conservalas durante máis tempo. Todo isto explicoullo o mercader, aínda que non se sabe moi ben se foi por ensinar ou por vender. Moi preto de onde se atopaban estaba a  popina (taberna), onde se ofrecían comidas quentes e viño que se podía levar para casa. Para manter as comidas quentes, a taberna tiña un mostrador con grandes  tinaxas (os  dolia) incrustadas nel que se usaban para manter os alimentos quentes facendo circular por baixo do mostrador aire quente procedente do forno.

Finalizado o ritual, o público encamiñouse ao  Macellum, que estaba repleto de postos que vendían produtos de todo tipo como, por exemplo, xabóns naturais de  Sanabria que vendía Raposo d’Avi que levaba acudindo a esta celebración desde facía un lustro. No seu posto había xabóns e bálsamos para calquera afección da pel e preparábanos a partir de herbas e vexetais con propiedades medicinais. Eles explicaban aos curiosos que se achegaban ao posto, as propiedades de cada variedade e como se debían usar para que fixesen un maior efecto.

En cambio, houbo outros postos que se estrearon este ano, como o de “Os sentidos da terra”, que viñeron desde Castellón cos seus aceites esenciais e fixeron talleres de destilación aos que se puido ir se se tiña curiosidade por coñecer como se realizaba o proceso, que duraba preto dunha hora. De Estremadura chegou “A bici de Casar”, que ofrecía embutidos e queixos artesáns, pero non todos eran estremeños. Preto del houbo un pequeno posto  que vendía pementón da Vera e, máis abaixo, estaban os postos dos  aderezos e adornos. Un deles foi moi curioso, xa que vendía pezas realizadas co denominado ouro vexetal, cuxo nome real era  capim  dourado, unha herba de flor branca que soamente crece de forma silvestre e as fibras douradas de aspecto metálico forman parte do talo da flor. Eles creaban con ela pezas que parecían pura ourivaría.

Saíndo do mercado e algo máis afastado estaba o campamento dos Mercenarios Galaicos e ao seu lado colocouse un barco romano, unhas cadeiras voadoras, a norea e un carrusel, todos eles construídos en madeira e que se movían manualmente sen electricidade. A norea veu de Sevilla e o carrusel de Alacante e ambos estaban feitos en madeira. Este último tiña un mecanismo de  rodamentos e engrenaxes que o movían mediante unha  manivela. Santiago Martínez asegurou que o carrusel e a norea foron as primeiras atraccións deste tipo que funcionaron en España e a partir destes fixéronse outras réplicas. O barco guerreiro, do mesmo xeito que a cama elástica, as cadeiras voadoras e a  saltarina eran de Juan Luís Cataluña, que veu de Madrid. El comentou que todas as atraccións necesitaban da tracción humana para movelas, agás a  saltarina.

E chegou a hora dun dos actos máis vistosos e multitudinarios desta festa: o desfile ao redor da Muralla Romana. Nel interviron corenta e catro asociacións, das que dezaoito eran de Lugo e outras de diferentes puntos de España (León, Mérida, Cartaxena, Tarragona, Cantabria, Navarra, Baleares e Ponferrada) ou doutros países como Portugal, Italia e Romanía. Pero nesta edición houbo unha novidade, xa que á altura da  Mosqueira atopáronse cun mestre de cerimonias, Mario  Flavio. Este  centurión da Legio VI  Victrix da veciña  Astúrica  Augusta realizou unha descrición de cada asociación.

Chegada a noite apostouse por facer deporte romano e organizouse unha camiñada nocturna, que consistiu en dar unha volta ao  adarve da Muralla, o cal estaría iluminado por fachos. O límite de participantes ao evento non podía superar as duascentas persoas. Esta actividade foi unha novidade desta edición. Outro desfile que non faltou foi o que realizaron os vinte e un colexios da cidade, no que pais, profesores e alumnos vestiron as rúas da cidade coas súas galas de romanos e castrexos, que elaboraron durante todo o ano. Cada colexio leva a súa cor identificativa.

Aos poucos vai chegando o momento de despedirse da festa e chegan os actos finais en que as lexións romanas e as tribos castrexas volven enfrontar, nunha cruenta batalla na que os castrexos buscaron recuperar as súas terras e os seus dereitos, mentres os romanos loitaban por manter o terreo conquistado. Neste día non foi fácil chegar a un acordo, porque as condicións que impuxo o César non gustaron, nin ás tribos castrexas, nin ao druída. Os deuses tomaron cartas na contenda e dixéronlles que o  derramamento de sangue non os levaría a ningún lugar e pediulles encarecidamente que deixasen de loitar. O Senado, ante estas palabras, requiriu ao César que chegase a un acordo coas tribos. Ao final chegouse a un acordo con condicións, pero o que si quedou claro foi que a paz era a mellor solución para todos e, se pasado o ano os romanos non respectaran os acordos alí asinados, as tribos castrexas volverían á loita para recuperar a terra en que naceron, na que viviron os seus antepasados e que desexaban conservar para os seus fillos.

O balance deste ano foi totalmente positivo cunha actividade continua, tanto a nivel lúdico como cultural. Pero os cidadáns queixáronse polas datas en que foi realizada a festa. O apostar por celebrar o Arde  Lucus no mes de xullo foi moi arriscado, xa que se iniciaban as vacacións para moitos lucenses e se se tiña que elixir poida que a festa non fose a elixida, aínda que sempre quedan os turistas.

O historiador, Adolfo de Abel Vilela, que coñece moi ben Lugo e a súa historia, como acreditan todos os seus artigos e libros, expresou tamén a súa opinión sobre a festa Arde  Lucus. El pensaba que se corría o risco de que a festa se deixase levar polo éxito, polos números e porque é un evento que atrae a unha gran multitude de xente. El foi a primeira persoa que recreou ao fundador da cidade Paulo Fabio Máximo e que recibiu o título de  Civis  Honoris da cidade. Abel Vilela pensaba que había que coidar a estética dos actos e das caracterizacións e que as máquinas de guerra deberían estar expostas durante todo o ano formando parte do atractivo de Lugo. A el gustaríalle que algún autor escribise unha obra de teatro con personaxes que se coñecen da historia de  Lucus  Augusti, como foron o  liberto Saturnino,  Galión o vello ou o  Centurión. Este último era o xefe da oficina de recadación e era o dono do que hoxe se coñece como a Domus de  Mitreo. Para el a festa debería ter un perfil máis reivindicativo e servir para reclamar o centro de romanización e a investigación de xacementos arqueolóxicos. El consideraba que en Lugo aínda se estaba a tempo de traer un turismo cultural de calidade.

Unha asociación que naceu nesta edición foi a X  Cohors  Urbanae  Lucus  Augusti, que recreou un corpo policial fundado na antiga Roma, baixo o mando dun Prefecto Urbano. Eles ocupábanse de manter a orde e a seguridade na cidade. O seu traballo consistía tanto en controlar as multitudes en eventos populares como en custodiar o gran ou reprimir os disturbios en épocas de protestas ou conflitos sociais. O seu comandante era o encargado de resolver os casos criminais da cidade. O equipamento que levaban era máis lixeiro que o dos lexionarios, xa que a súa actividade sempre era na cidade e non no campo de batalla. O colectivo incorporouse este ano aos actos oficiais formando parte do desfile e esperaban seguir crecendo nos próximos anos.

Ara Roma é unha asociación que naceu no mes de abril deste ano e que está integrada por vinte persoas. Eles cubriron un aspecto importante na festa, como é dar a coñecer as divindades do imperio e fixeron a recreación do mundo místico e relixioso da antiga Roma. No seu templo rendíase culto aos deuses Xúpiter,  Juno, Apolo e Minerva e estaba situado na praza da Constitución.

E cunha man dicimos adeus a esta edición e coa outra xa se está empezando a preparar a seguinte. Neste ano que a festa conseguiu a categoría de Interese Turístico Nacional despedímonos cunha frase de  Publius:  “Ubi concordia,  ibi vitoria” (Onde está a unidade, está a vitoria).