ARDE LUCUS 2020
Cada ano os preparativos do Arde Lucus inícianse antes porque os obxectivos que se establecen son cada vez máis esixentes. Nestes dezanove anos conseguíronse moitas cousas. A festa xa é de Interese Turístico Gallego e tamén de Interese Turístico Nacional. Unha vez iniciada a carreira, o normal é querer chegar ata o final e, por iso, a meta é que a festa sexa de Interese Turístico Internacional. Para iso hai que cruzar fronteiras e, para conseguilo, o Concello de Lugo elaborou un vídeo promocional sobre esta festa de recreación histórica na que incluíu unha versión en chinés, que se uniu ás que xa había en castelán, inglés, francés e galego coa intención de proxectar a celebración ao exterior. Ademais, con China xa se mantiña moi boas relacións derivadas do irmandamento entre ambas as dúas murallas desde o ano 2007. O vídeo contou coa participación das dezanove asociacións que apareceron en lugares emblemáticos e foi o actor Luís Iglesias o encargado de darlle voz e mostrar a forza da celebración, así como a capacidade de superación de Lugo e os seus cidadáns.
Tamén se presentou un vídeo a finais de xaneiro para FITUR 2020, que celebraba nese ano o seu corenta aniversario. Para presentalo alí realizouse unha montaxe con imaxes reais acompañadas de declaracións de representantes das dezanove asociacións existentes, que xunto á alcaldesa e a concelleira de Mocidade explicaron as vivencias da festa, a súa evolución e importancia para a cidade. Tamén falaron de como se ía a afrontar a transformación deste ano e as expectativas que se tiñan de fronte ao próximo ano con vistas á súa internacionalización.
Doutra banda, este ano realizouse un concurso para elixir o cartel gañador, tal e como se viña facendo xa desde facía varias edicións. Este, á parte de ter orixinalidade, debía ser deseñado cun enfoque que promovese o carácter internacional do Arde Lucus e a cidade de Lugo. O certame foi convocado pola Concellería de Mocidade e participaron corenta e un carteis entre os que saíu gañador o da deseñadora lucense Alba Platas Vigo. O xurado encargado de seleccionar o deseño valorou ante todo que se axustase ás bases do certame, xa que se pedía, ante todo, que se reflectise o espírito da celebración facendo énfase sobre todo na reconstrución histórica da época na que se fundou a cidade. “IMPERIUM”, o nome do cartel máis votado polo xurado, tamén foi o máis popular nas redes, xa que tamén recibiu o maior número de votos por parte do público.
No mes de marzo empezou unha situación sen precedentes, unha pandemia mundial causada pola Covid-19 e era difícil saber cal sería o alcance da devandita situación e os efectos que tería a todos os niveis, desde o humano e o psicolóxico ata o económico. Por iso, a celebración do Arde Lucus dependía directamente de como evolucionase a pandemia sanitaria.
O Concello, ante a situación que se vivía, considerou necesario analizar todos os escenarios antes de tomar unha decisión definitiva. Sempre existía a opción de aprazar a festa ou mesmo chegar a suspendela. A alcaldesa Lara Méndez anunciou que ía priorizar a seguridade á hora de decidir se se realizaba ou non e que de momento o único que se podía facer era esperar a ver como ía evolucionando a pandemia do coronavirus antes de tomar unha decisión precipitada. Para todos era ben sabido o importante que é esta festa para a cidade e para o tecido empresarial e económico, sobre todo dos sectores de hostalería e turismo, pero a decisión tomaríase en base ao que máis garantías e seguridade ofrecese aos cidadáns.
As asociacións tamén deron o seu parecer ante as circunstancias tan especiais que se vivían. O presidente de Lugo Monumental, Luís Latorre, cría que se debía de esperar para tomar unha decisión correcta e certeira sobre se se debía ou non suspender o Arde Lucus, pero, ante todo, a celebración da festa nunca debería supoñer o máis mínimo risco para os cidadáns. Xurxo Pintor, presidente do Senatus Lucus Augusti, dixo que eles pararan todos os preparativos. Nunha situación normal xa estarían a se reunir dous días á semana para ensaiar e organizarse e, aínda que por unha banda gustaríalle que se celebrase, vía moi difícil que isto chegase a ocorrer.
A finais de abril a concelleira de Cultura, Ana González Abelleira comunicou ás asociacións e demais colectivos que formaban parte o evento que este non se ía a realizar. Aínda que o desconfinamento se levase a cabo, as medidas de restrición no movemento das persoas non permitían que a celebración da festa progresase. A alcaldesa celebrou con todos eles unha reunión telemática para tratar de buscar opcións que lles permitisen que o Arde Lucus seguise sendo un referente festivo e cultural dentro e fóra das nosas fronteiras e, ante todo, que o espírito da celebración non se apagase. O inusual desta edición constituíu un reto en canto a creatividade, innovación e adaptación. Programáronse máis de medio centenar de actividades, das cales seis se realizaron de forma presencial e o resto viuse de forma virtual a través da web www.ardelucus.com, desde onde se puido seguir a festa e mesmo participar nela.
Pola súa banda, o Concello organizou un concurso a principios do mes de xuño de decoración e embelecemento de fachadas, balcóns e xanelas en torno ao Arde Lucus. Con iso pretendíase animar aos lucenses a que participasen de forma activa a mellorar a estética da cidade nos días nos que se debería celebrar a festa. Desta forma contribuiríase a manter vivo o espírito romano da cidade de Lucus Augusti. Puideron participar todos os veciños da cidade, incluídas as comunidades veciñais fóra dos comercios, hostalería e edificios públicos. As decoracións debían ser visibles desde a rúa e terían que estar expostas desde o día dezaoito ata o vinte e oito de xuño. Á hora de elixir os gañadores, o xurado valorou principalmente a superficie decorada, a dificultade de elaboración, a orixinalidade, a variedade, a colocación dos elementos decorativos, o uso de materiais de refugallo ou eco-sostibles e a capacidade para adornar as vivendas que carecen de balcóns. Entregáronse tres premios para as vivendas que consistiron en mil euros para o primeiro, cincocentos para o segundo e un terceiro de trescentos euros. Para as comunidades só houbo un de seiscentos euros.
Tamén se realizo un concurso de fotografía que tivo unha categoría xuvenil e outra para adultos. Ademais, o certame compoñíase de dous apartados: romano e castrexo. As imaxes que foron enviadas ao concurso debían levar fotografada a unha persoa que fose caracterizada de romano ou de castrexo. No concurso só podíase participar unha vez por persoa e se na foto saía un menor de idade, era necesario que se achegase unha autorización asinada polos pais ou titores para que puidese ser publicada. A imaxe tíñase que subir a Facebook co hashtag #concursovolveremos e o prazo para facelo acabou o día vinte e oito de xuño. Para elixir os gañadores formouse un xurado con representantes das dezanove asociacións de recreación histórica da cidade e os premios consistiron nunha experiencia de aventura para a categoría xuvenil e para os adultos nunha fin de semana con aloxamento e almorzo nun lugar que estivese, como Lugo, integrado na asociación española de Festas e Recreacións Históricas.
Aínda que non se puido celebrar o Arde Lucus, a festa tería lugar durante os días vinte e cinco, vinte e seis, vinte e sete e vinte e oito de xuño. A crise provocada pola Covid-19 provocou que todos tivesen que reinventarse. Por iso, aínda que non se puido celebrar como se fixo sempre, si se quixo manter viva a festa creando unha programación que case na súa totalidade estaba composta por actividades virtuais combinadas con algunhas presenciais, nas que se pedía aos lucenses a súa colaboración. Tanto o Concello como as dezanove asociacións da cidade crearon un programa de actividades da festa que se podía seguir a través da web do Arde Lucus e das súas redes sociais. Entre as propostas interactivas estivo a proxección dun vídeo nocturno durante o venres e o sábado na Mosqueira con imaxes da festa en anos anteriores. Tamén o popular e divertido videoxogo Súper Quique, que no seu segundo nivel incluíu o Arde Lucus.
A carreira Murus Luci, que se realizaba polo camiño situado no alto da muralla, foi unha proba virtual que durou de venres a domingo. Esta actividade tivo fins solidarios, pois a recadación destinouse á compra de material de protección para as persoas máis vulnerables.
O xoves pola tarde deu comezo a festa con numerosas actividades virtuais. A asociación Senatus Lucus Augusti realizou ás seis da tarde a inauguración co acto da fundación da cidade, que foi emitido a través das redes sociais do Concello e do Arde Lucus. Unha hora máis tarde, o grupo Habelas hailas, que representaban ás mal chamadas bruxas en Lucus Augusti, representaron “O baile do Solsticio”, con el invadiron de maxia as pantallas dos lucenses.
O colectivo Pax Romana gravou un vídeo que levaba por título “Antiga normalidade” co que quixeron facer unha chiscadela á normalidade na que se nos permitía estar xuntos e compartir o noso tempo. Unha hora máis tarde, Tir Na N’og presentou xunto a “ Zythos castrexos” un documental co que quixo achegar a Lucus Augusti como se elaboraba a cervexa, os seus ingredientes e os seus usos.
A asociación Clan de Breogán fixo unha homenaxe floral na ponte romana no que estivo presente o lume, con fachos acesos que iluminaban aos nenos mentres ían depositando as flores na auga do rio. Foi un acto no que se puido escoitar o silencio e que estivo cheo de emotividade e recollemento.
Tanto a alcaldesa como a concelleira de Mocidade caracterizáronse para os actos do venres e do sábado e manifestaron o importante que era manter viva a chama da festa e reservarnos para facer unha gran celebración na próxima edición do Arde Lucus.
Outras asociacións, como foron Lucus Equites, Lucus Icenas Miliatore, Trebas Galaicas, Clan de Breogán e Kertix contribuíron a ambientar a festa caracterizándose da época e paseando polo centro e polos barrios periféricos.
A última xornada despediuse coa proxección do vídeo mapping nocturno na Mosqueira, pero antes púidose gozar da obra que interpretou Hipócrita Teatro nas redes e que se chamaba “19 pezas e 500 noites”. As asociacións Terra Copora, Caetra Lucensium e Senatus Lucus Augusti programaron actos virtuais. De feito, esta última realizou visitas virtuais aos vestixios das termas romanas e da Domus de Mitreo. ´
Moitos dos vídeos que se puideron ver nesta edición serviron para mostrar as antigas tradicións da época romana sobre a que se fundamenta a festa, así como detalles e curiosidades daqueles tempos que seguramente eran descoñecidos para moitos de nós.
Doutra banda, o Museo Universitario A Domus do Mitreo sumouse á festa organizando visitas guiadas ao xacemento mitraico desde o día vinte e cinco ata o vinte e oito. O aforo dos percorridos que daban acceso á entrada ao xacemento estivo limitado a dezaseis persoas máximo e para inscribirse tivéronse que apuntar con antelación a través do correo electrónico mitreo.lugo@galipat.es. As seis visitas que se realizaron foron promocionadas sen custo algún pola Universidade de Santiago de Compostela e se levaron a cabo en quendas de mañá e tarde. A directora do Museo, Dolores Dopico Caínzas, manifestou que o obxectivo desta iniciativa era dobre xa que, por unha banda, queríase poñer en valor o singular xacemento musealizado nun solar sobre o que se asenta A Casa do Saber e, por outro, pretendía favorecer o coñecemento e o goce deste patrimonio a toda a xente interesada en facelo.
Este foi un ano no que as nosas vidas estiveron marcadas polo medo, a vulnerabilidade, a impotencia e o instinto de supervivencia. Ninguén nos seus peores soños tería imaxinado que viviriamos semellante pesadelo, o cal trastornou ao mundo enteiro. É o momento de sentar a reflexionar sobre esta nova realidade que nos trouxo un inimigo invisible: o virus da Covid-19. Por iso e, ante todo, hai que recoñecer o gran esforzo que fixeron nesta edición tanto o Concello como as asociacións de recreación histórica e demais colectivos da organización do Arde Lucus para que a festa puidese seguir optando a categoría de Interese Turístico Internacional, pois xa se tiña solicitado formalmente.
Esta edición estivo marcada por circunstancias excepcionais que obrigaron aos responsables do Arde Lucus a pensar de maneira extraordinaria. No desexo de todos estivo a necesidade de repoñerse e seguir adiante, esperando que esta situación cambiase canto antes e que o ano seguinte se poidera regresar con máis forza e ilusión.
Dicimos adeus a esta edición 2020 cunha frase de Quinto Horacio Fraco: “Aequam memento rebus in arduis servare mentem” (Lembra conservar a mente serena nos momentos difíciles).
